تحلیل اقتصادی اثرات تغییر اقلیم بر عملکرد محصولات، الگوی کشت و سود ناخالص کشاورزان (مطالعه موردی: دشت قزوین)

چکیدهدر این تحقیق اثر تغییر اقلیم بر عملکرد محصولات منتخب و سود ناخالص کشاورزان دشت قزوین مورد مطالعه قرار‌‌گرفت. برای این منظور، ابتدا روند تغییرات متغیرهای دما و بارش طی سال‌های 1392-1370 بررسی شد. سپس، با استفاده از تحلیل‌های رگرسیونی اثر متغیرهای متوسط دما و بارش سالانه بر عملکرد و سطح زیرکشت محصولات گندم، جو، ذرت، کلزا، گوجه‌فرنگی، چغندر و یونجه مورد بررسی قرارگرفت. در مرحله بعد، با لحاظ‌نمودن نتایج تحلیل‌های رگرسیونی در مدل برنامه‌ریزی ریاضی مثبت (PMP)، اثر سناریوی یک درجه افزایش دما و یک میلی‌متر کاهش بارش بر عملکرد محصولات عمده کشاورزی تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحلیل‌های رگرسیونی نشان داد که طی دوره مورد مطالعه، دمای هوا روند افزایشی و بارش روند کاهشی تقریباً محسوسی دارد. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد که تغییرات دما و بارش اثر معنی‌داری بر عملکرد محصولات منتخب دشت قزوین دارد. نتایج تحلیل‌های مدل PMP نشان داد که با اعمال سناریوی یک درجه افزایش دما و یک میلی‌متر کاهش بارش، عملکرد جو، ذرت، چغندر و یونجه به ترتیب 15، 24، 13 و 17 درصد افزایش و عملکرد گندم، گوجه‌فرنگی و کلزا به ترتیب 29، 20 و 23 درصد کاهش می‌یابد. سود ناخالص کشاورزان نیز نسبت به سال پایه 5/10 درصد افزایش می-یابد. در پایان نیز با توجه به نابهنگامی تغییرات اقلیمی در برنامه‌ریزی منطقه‌ای، برای افزایش میزان تولید محصولات کشاورزی در دشت قزوین پیشنهاد شد که ابتدا به عامل بهبود عملکرد در واحد سطح پرداخته شود و توسعه سطح زیرکشت محصولاتی چون ذرت، چغندر و یونجه در اولویت بعدی قرار‌گیرد.